Θυρεοειδεκτομή
Τι είναι ο θυρεοειδής αδένας και πού βρίσκεται;
Ο θυρεοειδής αδένας είναι από τους σημαντικότερους ενδοκρινείς αδένες του ανθρώπινου οργανισμού και η παραμικρή δυσλειτουργία του προκαλεί σειρά προβλημάτων. Πρόκειται για αδένα ο οποίος εντοπίζεται στην περιοχή που ο λαός μας ονομάζει ‘μήλο του Αδάμ’. Το σχήμα του ομοιάζει με αυτό της πεταλούδας, και διακρίνονται δύο λοβοί (αριστερός και δεξιός λοβός).
Ποιος είναι ο ρόλος του θυρεοειδούς αδένα;
Ο θυρεοειδής αδένας παράγει ορμόνες, οι οποίες μεταφέρονται με το αίμα και επηρεάζουν τη λειτουργία πολλών οργάνων του σώματος. Ο θυρεοειδής αδένας παράγει και εκκρίνει τρείς βασικές ορμόνες: την θυροξίνη (γνωστή και ως T4) την τριιωδοθυρονίνη (γνωστή και ως Τ3) & την καλσιτονίνη.
Οι δύο πρώτες ορμόνες, η T3 και η T4, παίζουν βασικό ρόλο στην γενική ρύθμιση του μεταβολισμού των ιστών, στην διαχείριση της ενέργειας και της θερμοκρασίας των κυττάρων και γενικότερα στην ομαλή λειτουργία όλων των οργάνων.
Για την σύνθεση των ορμονών T3 και T4 απαραίτητο στοιχείο είναι το ιώδιο ενώ η έκκρισή τους από τον θυρεοειδή ρυθμίζεται από την θυροειδοτρόπο ορμόνη ή TSH, η οποία παράγεται στην υπόφυση, έναν άλλο αδένα στην βάση του εγκεφάλου. Η καλσιτονίνη, με την σειρά της, είναι μία από τις ρυθμιστικές ορμόνες του μεταβολισμού του ασβεστίου του οργανισμού μας.
Ποια είναι τα συμπτώματα των παθήσεων του θυρεοειδούς
Τα συμπτώματα μπορεί να οφείλονται, είτε σε υπερλειτουργία (Υπερθυρεοειδισμός), είτε σε υπολειτουργία (Υποθυρεοειδισμός) του θυρεοειδούς αδένα. Επίσης, σε σχετικά μεγάλες διογκώσεις του θυρεοειδούς μπορεί να εμφανισθούν συμπτώματα από πίεση των γειτονικών οργάνων.
Στην πράξη όμως, τις περισσότερες φορές οι βλάβες του θυρεοειδούς δεν προκαλούν εμφανή συμπτώματα, ενώ συνεχίζουν να εξελίσσονται χωρίς να δίνουν προειδοποιητικά σημεία στον ασθενή.
Όταν υπάρχουν συμπτώματα, ανάλογα με το είδος της διαταραχής στη λειτουργία του αδένα, μπορεί να έχουμε κάποια από τα ακόλουθα, όπως διόγκωση τραχήλου, ταχυκαρδία, έκτακτες αρρυθμίες, νευρικότητα, ευσυγκινησία, συναισθηματική αστάθεια, τρόμο των άκρων, μεταβολή του σωματικού βάρους, διαταραχή των κενώσεων, διαταραχή στην έμμηνο ρήση, ενίοτε δυσκολία στην κατάποση τροφής, βράγχος φωνής, βήχας, αίσθημα πνιγμονής, δυσκολία στην αναπνοή και πολλά άλλα συμπτώματα.
Πώς μπορεί να ελεγχθεί η λειτουργία του θυρεοειδούς αδένα
Πέραν της κλινικής εξέτασης μπορεί να εφαρμοστεί μία σειρά διαγνωστικών εξετάσεων όπως:
Εξετάσεις αίματος
Μέσω κατάλληλων αιματολογικών εξετάσεων μπορούν να μετρηθούν τα επίπεδα των ορμονών, που καθορίζουν την λειτουργία του θυρεοειδούς (θυροξίνη T4, τριιωδοθυρονίνη T4, θυροειδοτρόπος ορμόνη TSH, καλσιτονίνη κλπ.). Οι εξετάσεις αυτές μπορεί να επεκταθούν αναλόγως, π.χ. στον εντοπισμό αντισωμάτων κατά του θυρεοειδικού ιστού κ.α.
Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς
Μέσω του υπερηχογραφήματος θυρεοειδούς μπορεί να ανιχνευθεί, εύκολα και ανώδυνα, το συνολικό μέγεθος του αδένα, η εσωτερική υφή του, η θέση, η σύσταση και ο αριθμός πιθανών όζων αλλά και η συνύπαρξη διογκωμένων παραπλήσιων λεμφαδένων. Το υπερηχογράφημα πάντως δεν είναι σε θέση να ανιχνεύσει την κατάσταση της λειτουργίας του θυρεοειδούς, ούτε και τον ακριβή τύπο πιθανώς αλλοιωμένων κυττάρων εντός του παρεγχύματός του.
Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς
Μέσω σπινθηρογραφήματος μπορεί να αξιολογηθεί η λειτουργική εικόνα ενός διαγνωσμένου όζου θυρεοειδούς, αν δηλαδή ο όζος συμμετέχει στην παραγωγή ορμονών (θερμός όζος) ή όχι (ψυχρός όζος).
Παρακέντηση με λεπτή βελόνα (FNA) και βιοψία
Η FNA συνιστά μία διαδικασία επιβεβαίωσης της διάγνωσης σε ένα ή περισσότερους ύποπτους για κακοήθεια όζους του θυρεοειδούς. Μέσω μίας πολύ λεπτής βελόνας ο ειδικός ιατρός λαμβάνει, με υπερηχογραφική καθοδήγηση ένα μικρό δείγμα υγρού/κυττάρων από τον προς εξέταση όζο. Το υλικό αυτό εξετάζεται στο μικροσκόπιο, για να διαπιστωθεί αν εμφανίζει καρκινικά ή προκαρκινικά κύτταρα.
Εδώ πρέπει να αναφερθεί ότι η FNA μπορεί να επιβεβαιώσει την ύπαρξη καρκινικών ή προκαρκινικών κυττάρων αλλά δεν μπορεί να αποκλείσει με απόλυτη βεβαιότητα την ύπαρξή τους. Αυτό σημαίνει ότι αν το αποτέλεσμα της εξέτασης είναι αρνητικό για κακοήθεια, ο ειδικός ιατρός οφείλει παραταύτα να συνεκτιμήσει την συνολική εικόνα και τα αποτελέσματα των προηγηθέντων εξετάσεων και να συστήσει πιθανώς την χειρουργική θεραπεία.
Βέβαια πρέπει να γνωρίζουμε ότι περίπου ένα 5% των βιοψιών με λεπτή βελόνα είναι ψευδώς θετικές και ένα 5% είναι ψευδώς αρνητικές. Έτσι, τα μόνα αποτελέσματα της βιοψίας που αξιολογούνται 100% είναι τα θετικά αποτελέσματα. Τα αρνητικά αποτελέσματα είναι ενδεικτικά και μόνο ο ειδικός είναι υπεύθυνος να τα αξιολογήσει και ν’ αποφασίσει για το χειρουργείο, συνεκτιμώντας την πλήρη κλινική εικόνα, το ιστορικό, την πορεία της νόσου, όπως επίσης και τις υπόλοιπες εργαστηριακές εξετάσεις.
Τι είναι ο όζος;
Οι όζοι είναι ογκίδια που αναπτύσσονται στο θυρεοειδή, με άγνωστο τις περισσότερες φορές αίτιο για τη δημιουργία τους. Μπορεί να υπάρχουν ένας ή περισσότεροι όζοι, μικροί ή ευμεγέθεις, συχνά δεν είναι ορατοί και αντιληπτοί με την κλινική ψηλάφηση και συνήθως ανακαλύπτονται τυχαία με κάποιο υπερηχογράφημα. Η παρουσία της οζώδους βλάβης τις περισσότερες φορές συνοδεύεται με φυσιολογική εξέταση ορμονών στο αίμα.
Είδη χειρουργικών επεμβάσεων
Ολική θυρεοειδεκτομή (αφαιρείται το σύνολο του θυρεοειδούς αδένα, με υπολειμματικό ιστό λιγότερο από 3 γρ.)
Σχεδόν ολική θυρεοειδεκτομή ( αφαιρείται όλος ο αδένας με υπολειμματικό ιστό λιγότερο από 6 γρ.)
Λοβεκτομή και ισθμεκτομή ( αφαιρείται ο ισθμός του οργάνου και ο ένας λοβός, ενώ παραμένει ο άλλος λοβός, επιτρέποντας τη συνέχιση της ενδοκρινικής λειτουργίας του οργάνου)
Σήμερα οι τύποι μερικής αφαίρεσης του θυρεοειδούς αδένα τείνουν να καταργηθούν ως χειρουργική πρακτική, κυρίως εξαιτίας της πιθανότητας υποτροπής της νόσου. Η χειρουργική μας ομάδα διενεργεί ολική θυρεοειδεκτομή στην συντριπτική πλειοψηφία των περιπτώσεων.
Η επέμβαση της ολικής θυρεοειδεκτομής είναι μια πολύ λεπτή επέμβαση που έχει ως ζητούμενο το καλό ογκολογικό αποτέλεσμα στις περιπτώσεις του καρκίνου του θυρεοειδούς αδένα με την ταυτόχρονη διατήρηση της ανατομικής και λειτουργικής ακεραιότητας των παλίνδρομων λαρυγγικών νεύρων (των νεύρων, που ευθύνονται για την κινητικότητα των φωνητικών χορδών και συνεπώς την ομιλία) καθώς επίσης και την διαφύλαξη των παραθυρεοειδών αδένων που ρυθμίζουν την ομοιοστασία του ασβεστίου στον οργανισμό.
Η χειρουργική επέμβαση μπορεί να πραγματοποιηθεί ως ρουτίνα σήμερα με τη διεγχειρητική νευροπαρακολούθηση του παλίνδρομου λαρυγγικού και του πνευμονογαστρικού νεύρου, ώστε να έχουμε τη μεγαλύτερη δυνατή προφύλαξη κάκωσης του νεύρου και παράλυσης της σύστοιχης φωνητικής χορδής και το βράγχος φωνής.
- Απαραίτητος έλεγχος πριν την επέμβαση:
- Πλήρες ιστορικό και κλινική εξέταση
- Έλεγχος θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα, καθώς και αντισωμάτων εναντίον του αδένα όπου ενδείκνυται
- Υπερηχογράφημα θυρεοειδούς αδένα
- Σπινθηρογράφημα θυρεοειδούς αδένα όπου ενδείκνυται Βιοψία του αδένα (FNA) όπου ενδείκνυται
Πριν την επέμβαση:
Κάθε ασθενής που εισάγεται σε νοσοκομείο για να υποβληθεί σε θυρεοειδεκτομή, πρέπει απαραιτήτως να υποβληθεί σε προεγχειρητικό έλεγχο. Αυτός περιλαμβάνει αιματολογικές εξετάσεις, ακτινογραφία θώρακος, ηλεκτροκαρδιογράφημα και αναισθησιολογική εκτίμηση, ενώ εκτιμάται το πλήρες ιστορικό του ασθενούς καθώς και η φαρμακευτική αγωγή του.
Πρέπει εδώ να σημειωθεί ότι είναι αναγκαία η ρύθμιση των επιπέδων των θυρεοειδικών ορμονών πριν την επέμβαση σε φυσιολογικά επίπεδα (ευθυρεοειδική κατάσταση) προς αποφυγή επιπλοκών κατά τη διάρκεια του χειρουργείου, κυρίως από το καρδιαγγειακό σύστημα.
Παράλληλα, εάν ο ασθενής λαμβάνει ασπιρίνη ή αντιαιμοπεταλιακά φάρμακα, αυτά θα πρέπει να σταματήσουν τουλάχιστον 5 ημέρες προ της επέμβαση και ενδεχομένως, σε συνεννόηση με το θεράποντα καρδιολόγο, να αντικατασταθούν από ενέσιμη ηπαρίνη χαμηλού μοριακού βάρους προς αποφυγή διεγχειρητικής αιμορραγίας.
Τέλος, συνιστάται το προηγούμενο βράδυ της επέμβασης, η κατανάλωση ελαφρού γεύματος.
Το πρωί της επέμβασης:
Ο ασθενής παραμένει νηστικός για 8-10 ώρες πριν την επέμβαση, ενώ συστήνεται να φροντίσει την προσωπική του υγιεινή (ντους, βούρτσισμα δοντιών). Συνιστάται η λήψη της καθημερινής φαρμακευτικής αγωγής με λίγο νερό. Ακολουθεί κατάλληλη για το χειρουργείο ενδυμασία, η οποία περιλαμβάνει και αντιθρομβωτικές κάλτσες κάτω άκρων. Ακολούθως μεταφέρεται στο χειρουργείο όπου ταυτοποιούνται τα στοιχεία του και μπαίνει στη χειρουργική αίθουσα.
Τι είδους αναισθησία είναι απαραίτητη;
Η θυρεοειδεκτομή διενεργείται στην κλινική μας υπό γενική αναισθησία, σε συνθήκες μέγιστης ασφάλειας για τον ασθενή.
Σύντομη περιγραφή επέμβασης
Ο ασθενής τοποθετείται σε ύπτια θέση και χορηγείται αναισθησία. Διενεργείται οριζόντια τομή στην πρόσθια τραχηλική χώρα, και διάνοιξη των υποκείμενων ιστών μέχρι την αναγνώριση του αδένα. Ο αδένας αποκολλάται με προσοχή από την τραχεία και απολινώνονται τα αγγεία του προς αποφυγή διεγχειρητικής αιμορραγίας. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στην αποφυγή σημαντικών δομών του τραχήλου, όπως η καρωτίδα και η σφαγίτιδα φλέβα, τα παλίνδρομα λαρυγγικά νεύρα, οι παραθυρεοειδείς αδένες και η τραχεία, η κάκωση των οποίων μπορεί να οδηγήσει σε σοβαρές επιπλοκές και αναπηρία (ειδικά στο θέμα της φωνής). Στο τέλος της επέμβασης και αφού ελεγχθεί η αιμόσταση και η ακεραιότητα των νεύρων (συχνά με νευροδιεγέρτη), τοποθετείται παροχέτευση κενού στην περιοχή, η οποία παραμένει περίπου για 24 ώρες και συγκλείεται το χειρουργικό τραύμα. Το δέρμα ράβεται με ενδοδερμική ραφή για την επίτευξη του καλύτερου δυνατού κοσμητικού αποτελέσματος.
Διάρκεια επέμβασης
Διαρκεί 1 ½ ώρες – 2 ώρες ανάλογα με την υποκείμενη νόσο και την ανάγκη ή όχι ταυτόχρονης αφαίρεσης λεμφαδένων του κεντρικού τραχηλικού διαμερίσματος. Μετά την επέμβαση:
Μετά το πέρας του χειρουργείου, ο ασθενής μεταφέρεται στο δωμάτιο ανάνηψης του χειρουργείου και ακολούθως στο θάλαμο νοσηλείας. Αρχικά και για λίγες ώρες χορηγούνται υγρά και ηλεκτρολύτες ενδοφλεβίως τα οποία σταματούν από τη στιγμή που ο ασθενής μπορεί να σιτιστεί από το στόμα περίπου 4-5 ώρες μετά την επέμβαση. Παράλληλα, χορηγείται αναλγητική αγωγή. Ο ασθενής μόλις συνέλθει από την αναισθησία, κινητοποιείται πλήρως. Ελέγχεται η αναπνευστική λειτουργία καθώς και η φωνητική λειτουργία. Ένα ήπιο βράγχος φωνής είναι αναμενόμενο τις πρώτες ημέρες και σταδιακά υποχωρεί.
Τη επόμενη μέρα το πρωί λαμβάνονται αιματολογικές εξετάσεις και προγραμματίζεται το εξιτήριο του ασθενούς.
Επιπλοκές από την επέμβαση
- Βράγχος φωνής
- Αναπνευστική δυσχέρεια και παράλυση των φωνητικών χορδών
- Αιμάτωμα
- Ορώδης συλλογή
- Μετεγχειρητικός υποπαραθυρεοειδισμός
- Διαπύηση τραύματος
- Χαμηλή ένταση φωνής/δυσκολία στην αυτόματη κατάποση υγρών
- Χηλοειδές τραύματος
Συχνές ερωτήσεις
Θα πρέπει να πάρω ραδιενεργό ιώδιο μετά το χειρουργείο;
Αυτό είναι αναγκαίο μόνο εάν υπάρχει καλώς διαφοροποιημένο θυρεοειδικό καρκίνωμα (θηλώδες ή θυλακιώδες) και εξαρτάται από την τελική ιστολογική έκθεση. Σε κάθε περίπτωση είναι κάτι που θα αποφασίσει ο θεράπων ιατρός.
Θα πρέπει να παίρνω ασβέστιο μετά το χειρουργείο;
Είναι πιθανό να χρειαστεί για λίγο καιρό να λαμβάνει ο ασθενής ασβέστιο και βιταμίνη D από το στόμα. Η πιθανότητα να χρειαστεί να το παίρνει εφόρου ζωής είναι περίπου 1%.
Θα φαίνεται η τομή;
Η χειρουργική τομή συνήθως δεν φαίνεται πλην των περιπτώσεων όπου για κάποιους λόγους (οφειλόμενους συνήθως στον ίδιο τον οργανισμό) έχουμε την δημιουργία υπερτροφικής ουλής ή χηλοειδούς. Ευτυχώς αυτές οι περιπτώσεις είναι σπάνιες, ενώ στην περίπτωση που επισυμβούν υπάρχουν θεραπευτικές δυνατότητες για να βελτιωθούν.
Οδηγίες για το σπίτι:
Δεν απαιτούνται ιδιαίτερες οδηγίες μετά από μια θυρεοειδεκτομή. Σημασία έχει η παρακολούθηση του ασθενούς για τυχόν εμφάνιση συμπτωμάτων. Συνιστάται η άμεση επικοινωνία με το χειρουργό σε περίπτωση εμφάνισης:
- Αιμορραγίας ή εκροής πύου από το τραύμα
- Παρατεταμένου βράγχους φωνής
- Αιφνίδιας αναπνευστικής δυσχέρειας
- Διόγκωσης του τραύματος
- Παρουσίας αιμωδιών
- Συμπτωμάτων τετανίας
Μετά την επέμβαση είναι επιβεβλημένη δια βίου η αντικατάσταση των θυρεοειδικών ορμονών με χάπι, η δοσολογία του οποίου καθορίζεται από τον ενδοκρινολόγο. Η χρονική στιγμή της έναρξης της αγωγής ή της επανέναρξης της αγωγής, σε περίπτωση που ήδη λαμβάνεται αγωγή για το θυρεοειδή αδένα καθορίζεται από τη θεραπευτική ομάδα.