Τι είναι η Αλλεργική Ρινίτιδα;

Το συχνότερο χρόνιο νόσημα του αναπνευστικού

Η αλλεργική ρινίτιδα είναι το συχνότερο χρόνιο νόσημα του αναπνευστικού συστήματος. Πρόκειται για μια χρόνια φλεγμονή του ρινικού βλεννογόνου που προκαλείται μετά την επαφή του οργανισμού με ένα συγκεκριμένο αλλεργιογόνο στο οποίο είναι ευαισθητοποιημένος. Είναι ένα ιδιαίτερα συχνό πρόβλημα και αφορά το 15-20% του γενικού πληθυσμού. Η αυξημένη συχνότητα εμφάνισής της οφείλεται κύρια στον «δυτικό» τρόπο ζωής σύμφωνα με την θεωρία που αποκαλείται υπόθεση υγιεινής. Αυτός χαρακτηρίζεται από αυξημένη χρήση αντιβιοτικών, απολυμαντικών και καθαριστικών, τον μικρό αριθμό παιδιών στην οικογένεια. Οι παράγοντες αυτοί ευνοούν την αποφυγή μικροβιακών λοιμώξεων όμως φαίνεται ότι τελικά ευνοούν την εκδήλωση αλλεργικών νοσημάτων.

Ανάλογα με τα συμπτώματα, τη διάρκεια και τη βαρύτητά τους, η αλλεργική ρινίτιδα χαρακτηρίζεται από ήπια έως σοβαρή και από οξεία έως εμμένουσα-χρόνια.

Πώς προκαλείται

Η αλλεργική ρινίτιδα έχει ως αίτια αερομεταφερόμενα αλλεργιογόνα όπως γύρεις από δέντρα, χόρτα, θάμνους, ακάρεα, σπόρους μυκήτων, επιθήλια οικόσιτων ζώων (σκύλος, γάτα). Κατά την πρώτη επαφή του αλλεργιογόνου με τον οργανισμό παράγονται ειδικά αντισώματα. Σε μια επόμενη επαφή με το συγκεκριμένο αλλεργιογόνο προκαλείται μια υπερβολική ανοσιακή αντίδραση του οργανισμού με αποτέλεσμα την εμφάνιση συμπτωμάτων.

Η προδιάθεση για ανάπτυξη αλλεργικής ρινίτιδας είναι κληρονομική και η πιθανότητα να αναπτύξει ένα παιδί αλλεργική ρινίτιδα αυξάνεται αν και οι δύο γονείς είναι αλλεργικοί.

Η αλλεργική ρινίτιδα εκδηλώνεται με συμπτώματα όπως ρινική απόφραξη, κνησμός, πταρμός (φτάρνισμα), ρινόρροια (η μύτη «τρέχει σαν νερό») αλλά και ερυθρότητα και κνησμό οφθαλμών και δακρύρροια. Άλλα συμπτώματα σχετιζόμενα με αλλεργία είναι οι οπισθορινικές εκκρίσεις, ο βήχας, μαύροι κύκλοι και οίδημα κάτω από τα μάτια, αναπνοή από το στόμα, ροχαλητό.

Η αλλεργική ρινίτιδα επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής των ασθενών. Προκαλεί κόπωση, εκνευρισμό, κεφαλαλγία, μειωμένη παραγωγικότητα, μειωμένη σχολική επίδοση, απουσία από την εργασία, με μεγάλες οικονομικές συνέπειες. Επιπλέον, επηρεάζεται η ποιότητα του ύπνου, οι σχέσεις και η αυτοπεποίθηση των ασθενών.

Συμπτώματα αλλεργικής ρινίτιδας (ρινοεπιπεφυκίτιδας)

Ρινικά συμπτώματα

1. Ρινική συμφόρηση (μπούκωμα)
2. Ρινόρροια
3. Κνησμός (φαγούρα)
4. Πταρμός (φτάρνισμα)

Οφθαλμικά συμπτώματα

1. Ερυθρότητα
2. Κνησμός
3. Δακρύρροια

Διάγνωση

Για τη διάγνωση και συνεπώς για την αποτελεσματική και ασφαλή θεραπευτική αντιμετώπιση της αλλεργικής ρινίτιδας το πρώτο βήμα είναι η λήψη ενός πλήρους ιατρικού ιστορικού.

Ο ασθενής θα πρέπει να πληροφορήσει τον γιατρό του για

• Τι είδους συμπτώματα έχει
• Πότε ξεκίνησαν και πότε ήταν η τελευταία φορά που εκδηλώθηκαν
• Ποια εποχή εμφανίζονται
• Πόση είναι η διάρκειά τους
• Σε τι είδους περιβάλλον εμφανίζονται τα συμπτώματα (σπίτι, χώρος εργασίας, σχολείο, κήπος)
• Τι δραστηριότητες έχει

Απαραίτητη είναι η κλινική αξιολόγηση της μύτης ώστε να διαπιστωθεί ή να αποκλειστεί η συνύπαρξη άλλων καταστάσεων που μπορούν να προκαλέσουν παρόμοια συμπτώματα ή να επιβαρύνουν την αλλεργία (σκολίωση ρινικού διαφράγματος, ρινικοί πολύποδες, υπερτροφία αδενοειδών). Αυτή γίνεται από τον ειδικό Ωτορινολαρυγγολόγο με ενδοσκοπικό έλεγχο της μύτης.

Για τον καθορισμό των αλλεργιογόνων που ευθύνονται για τα συμπτώματα της αλλεργικής ρινίτιδας χρησιμοποιείται η Δερματική Δοκιμασία Νυγμού / Skin Prick Testing. Πρόκειται για έγχυση των αλλεργιογόνων σε μορφή διαλύματος στο δέρμα. Η δοκιμασία γίνεται στην εσωτερική πλευρά του πήχη (από τον καρπό μέχρι τον αγκώνα). Τα σημεία έγχυσης του αλλεργιογόνου σημειώνονται με έναν μαρκαδόρο πάνω στο δέρμα. Μία σταγόνα αλλεργιογόνου τοποθετείται σε κάθε σημείο. Το αλλεργιογόνο εισέρχεται στο δέρμα με ειδικό εργαλείο που φέρει οξύαιχμο άκρο, χωρίς να προκαλείται «τρύπημα». Η δοκιμασία είναι αισθητή αλλά όχι επίπονη. Αν η δοκιμασία είναι θετική προκαλείται κνησμός και ερυθρή διόγκωση (σαν τσίμπημα κουνουπιού).Το αποτέλεσμα αξιολογείται μετά από 15-20’.

Σε κάποιες περιπτώσεις μπορεί ο γιατρός να ζητήσει κάποιες επιπλέον εξετάσεις αίματος για την καλύτερη αξιολόγηση της αλλεργίας.

• Ολική IgE: μέτρηση της συνολικής IgE πρωτεΐνης – αντισώματος που κυκλοφορεί στο αίμα.
• Ειδική IgE (RAST): μέτρηση της IgE πρωτεΐνης – αντισώματος που παράγει ο οργανισμός έναντι ενός αλλεργιογόνου

Θεραπεία

Στόχος της θεραπείας της αλλεργικής ρινίτιδας είναι να ελεγχθούν τα συμπτώματα ώστε να μην επηρεάζουν την ποιότητα της ζωής του ασθενή. Μετά την κλινική αξιολόγηση και τον εντοπισμό του αλλεργιογόνου που ευθύνεται για την εμφάνιση συμπτωμάτων δίνονται στον ασθενή οδηγίες για την αποφυγή του αλλεργιογόνου και των παραγόντων που πυροδοτούν τη συμπτωματολογία του.

Η θεραπεία με φάρμακα έχει δύο κατευθύνσεις. Την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την αντιμετώπιση του αιτίου. Στην πρώτη περίπτωση επιλέγονται και χορηγούνται φαρμακευτικά σκευάσματα όπως αντιισταμινικά, ενδορινικά στεροειδή σπρέυ και άλλα ανάλογα με τη βαρύτητα και τη συμπτωματολογία.

Το αίτιο της αλλεργικής ρινίτιδας που είναι η υπερευαισθησία και η υπεραντιδραστικότητα του οργανισμού στα αλλεργιογόνα αντιμετωπίζεται με την ανοσοθεραπεία. Με τη θεραπεία αυτή ο ασθενής έρχεται συνεχώς σε επαφή με το ίδιο το αλλεργιογόνο που τον ενοχλεί, και ο οργανισμός του σταδιακά το “συνηθίζει” ώστε μετά από θεραπεία 3 ετών δεν προκαλεί πλέον συμπτώματα και ο ασθενής παύει να είναι ευαίσθητος σε αυτό.